Bewegingsvrijheid-Wat zegt de wetenschap?

Wat zegt de wetenschap over bewegingsvrijheid zónder epidurale verdoving?

Richtlijnen voor zorgverleners in binnen- en buitenland adviseren om zwangere vrouwen zoveel mogelijk bewegingsvrijheid te gunnen tijdens de arbeid en zwangere vrouwen vrij te laten in hun keuze voor arbeids- en bevalhoudingen.

In de afgelopen tien jaar werd in wetenschappelijke studies aangetoond dat bewegingsvrijheid een positief effect heeft op de volgende punten:

• Bewegingsvrijheid helpt je meer controle over je bevalling te houden en versterkt je zelfvertrouwen waardoor je positiever op je bevalling terugkijkt.
• Het gebruik van verticale houdingen of houdingen waarin je heiligbeen vrij kan bewegen kan langdurig persen en instrumentele verlossingen voorkomen.
• Houdingen waarbij het heiligbeen vrij kan bewegen helpen je beter de intensiteit van de weeën te beheersen.
• Bewegingsvrijheid en bepaalde arbeids- en bevallingshoudingen helpen je baby beter in je bekken te gaan zitten voor een vlotte bevalling. Staande houdingen, hurken of op-handen-en-knieën rusten, helpen bijvoorbeeld de bekkendiameter te vergroten. Daarnaast kan de zwaartekracht in een verticale houding voor een effectievere indaling van de baby zorgen en de kracht van de weeën verhogen.
• Verticale houdingen leiden tot minder afwijkingen in de hartslag van de ongeboren baby.

Deze wetenschappelijke studies vonden geen eenduidig positief of negatief effect van bewegingsvrijheid voor keizersneden, scheurtjes, knippen en bloedverlies na de bevalling.

Artikel: Wetenschappelijke evidentie

• Vandeputte L, Gijsens C, Rothmann I, Lanssens D, Tency I, Wetenschappelijke evidentie van de effecten van bewegingsvrijheid, in: Tijdschrift voor Vroedvrouwen, Jaargang 27 Nr. 6, November-December 2021, ISSN 1370-6624, uitgegeven door: Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen.
• Rothmann I, Wetenschappelijke evidentie van de effecten van bewegingsvrijheid op de bevallingservaring (samenvatting), in: Tijdschrift voor Vroedvrouwen, Jaargang 27 Nr. 6, November-December 2021, ISSN 1370-6624, uitgegeven door: Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen.

“Walking epidurals” – moderne vorm van ruggenprik in de lift

Wist je dat je steeds meer ziekenhuizen met moderne vormen van epidurale verdoving werken en je kunt kiezen voor een “walking epidural”?

Een “walking epidural” heet officieel Programmed Intermittent Epidural Bolus (PIEB). Het voordeel is dat na een eerste prik verdoving maar om de zoveel tijd (intermittent) epidurale verdoving in de vorm van een bolus wordt toegediend.

Doordat de hoeveelheid toegediende vocht hoger is (vanwege de bolus) verspreidt zich de verdoving doorgaans beter in het lichaam en kan een lagere dosis verdoving gebruikt worden. Uit onderzoek blijkt dat zwangere vrouwen hierdoor betere pijnstilling en minder doorbraakpijn ervaren waardoor tevredenheid stijgt. Bovendien zijn vrouwen vaak mobieler omwille de lagere dosis pijnstilling en worden meer houdingen en bewegingen mogelijk. Hierdoor kan de vrouw beter de vruchten plukken van bewegingsvrijheid. De kans op een spontane vaginale bevalling stijgt, de bevallingsduur daalt, en de Apgar score voor de baby is hoger in vergelijking met traditionele vormen van (continue) epidurale verdoving.

Wilt dat zeggen dat je met een “walking epidural” werkelijk kan rondlopen en volledige bewegingsvrijheid hebt? Neen.
Zwangere vrouwen kunnen meer bewegen, meer verschillende houdingen aannemen op en rond het bed en meer spierkracht behouden in de benen. Opgelet: er zijn wel een aantal kanttekeningen bij het gebruik van “walking epidurals”. Je partner moet altijd aanwezig zijn in de kamer om je te kunnen ondersteunen in je bewegingen en idealiter wordt je continue opgevolgd door een vroedvrouw die je gerichte tips kan geven hoe je ook met deze vorm van epidurale verdoving in beweging kunt blijven.

Benieuwd naar waar je z’n "walking epidural" in Vlaanderen kunt verkrijgen? Walking epidurals worden al meer dan vijf jaar gebruikt in bijvoorbeeld UZ Leuven, AZ Maria Middelares Gent, Kliniek Sint Jan Brussel, ZAS Middelheim Antwerpen en het Erasmus Ziekenhuis Brussel. Het UZ Gent is sinds kort terug met “walking epidurals” gestart en AZ Sint Vincentius Deinze werkt sinds een jaar hiermee. Verschillende andere ziekenhuizen zijn onlangs met een proeftraject gestart (bv. AZ Turnhout, AZ Groenige). Dit getuigt van een toenemende populariteit van deze nieuwe vorm van ruggenprik.

Artikel wetenschappelijke evidentie:

• Van Nuland R. en I. Rothmann, Bewegingsvrijheid en walking epidurals, in: Tijdschrift voor Vroedvrouwen, Jaargang 31 Nr. 2, Januari-Februari 2022, ISSN 1370-6624, uitgegeven door: Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen.

Waarom prenatale voorbereiding van het lichaam essentieel is voor de bewegingsvrijheid tijdens de arbeid en bevalling

Elke vrouw begint met een andere bewegingsgeschiedenis en bewegingspatronen aan de bevalling. Voorkeuren aangaande lichaamshouding en bewegingspatronen worden o.a. bepaald door een (steeds meer zittende) levensstijl, stress en angst, eerdere letsels of trauma’s, zelfs (sportieve) hobby’s. Hierdoor kan de mogelijkheid om bepaalde be­wegingen uit te voeren beperkt worden en neemt de variëteit in onze bewegingspatro­nen af. Voor een vlotte bevalling heeft een vrouw echter wel toegang nodig tot speci­fieke bewegingsmogelijkheden, zoals bij­voorbeeld de grotere bewegelijkheid van het bekken, interne en externe rotatie van het dijbeen, heupflexie en -extensie, het ontspannen van de bekkenbodem enz.

Beweging en bewegingsvariëteit is echter niet plots beschikbaar omdat je aan het bevallen bent. Het moet iets zijn dat beschikbaar is vóór de bevalling, wat betekent dat beweging best deel uitmaakt  van je prenatale voorbereiding. Algemeen meer bewegen is nuttig vanwege de vele gezondheidsvoordelen. Maar bovenop is specifiek op de zwangerschap en bevalling gerichte bewegingsvoorbereiding interessant.

Ga daarom op zoek naar een bewegingsaanbod dat specifiek gericht is op de noden van je zwangere lichaam en dat je voorbereidt op bewegingsvrijheid tijdens je bevalling. Verken welk sport of bewegingsaanbod je deugd doet, zwangerschapskwaaltjes kan helpen voorkomen en je bewegingsmogelijkheden verruimt met oog op de eisen van de bevalling. Dit kan bijvoorbeeld zwangerschapsyoga, -pilates, - aquagym e.d. zijn.

Benieuwd naar nog meer tips en de wetenschappelijke evidentie?

• Mc Coy L., Waarom de prenatale voorbereiding van het lichaam essentieel is voor de bewegingsvrijheid tijdens de arbeid en bevalling, in: Tijdschrift voor Vroedvrouwen, Jaargang 31 Nr. 2, Januari-Februari 2022, ISSN 1370-6624, uitgegeven door: Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen.

Houdingsinterventies en occiput posterior positie van de baby

Je baby kan op allerlei manieren in je bekken liggen zowel aan het begin als tijdens je bevalling.
De ideale startpositie voor de bevalling is met het hoofdje naar beneden en het achterhoofd richting jouw buik.

Is je baby een ‘sterrenkijker’ of ligt hij in achterste plaatsing, dan wil dit zeggen dat hij met z’n hoofdje naar beneden ligt maar met zijn voorhoofd richting je navel, naar boven kijkt, ‘naar de sterren’.
Zo’n 15-50 percent van de baby’s kunnen in deze positie liggen aan het begin van de arbeid. De meeste baby’s draaien echter spontaan naar een optimale positie voor de geboorte zonder enige interventie. In 3-8% van alle geboorten gebeurt de geboorte ook effectief in deze positie.

Onthoud:

• Dit is een veel voorkomende ligging. In de meeste gevallen verloopt de bevalling helemaal prima zonder dat enige interventie nodig is.
• Blijf in beweging en kies houdingen die goed voor je aanvoelen! Dit helpt je baby om in een optimale geboortepositie te komen.
• Heb je een epidurale verdoving? Ook dan is in beweging blijven heel erg belangrijk om met deze liggingsvariatie beter om te kunnen gaan.
• Je bevallingservaring kan mogelijk anders zijn: misschien heb je onregelmatige weeën, een tragere ontsluiting, rugpijn of vroege persdrang. Maar misschien ook helemaal niet! Bevallingservaringen met sterrenkijkers zijn heel divers, niet per se beter of slechter.
• Mocht je rugpijn hebben of graag iets doen, dan kunnen voorovergebogen houdingen en laterale lighoudingen eventueel meer comfort bieden en je baby aansporen om spontaan te draaien. Laat je vroedvrouw je hierbij begeleiden.
• Beperk het aantal vaginale onderzoeken, want zij vertellen niet zo veel over het verloop van je bevalling.

Dus heb geduld en hou een open geest! Elke bevalling is anders! 

Omring je met zorgverleners die je alle ruimte geven om vrij te bewegen.

Artikel: 

• Rothmann I., Vanherf V, Huybrechts L, Gijsens C, Engelstalig wetenschappelijk onderzoek raadplegen - houdingsinterventies en occiput posterior positie, in: Tijdschrift voor Vroedvrouwen, Jaargang 28 Nr. 3, Mei-Juni, ISSN 1370-6624, uitgegeven door: Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen.